. - [ MENTEŞE ] TARİHÇESİ

KASABAMIZIN TARİHÇESİ

Yeşil çam ormanları arasında, yayla Turizminin hedef noktası olmaya hazırlananMENTESE'nin ilk kuruluşu hakında yeterli bilgiye sahip değiliz. Ancakfolklor derneklerinden anlaşıldığı kadarıyla, köyün ilk sakini ve kurucusu; Çoban Yörük Mehmet Hacı Şeyh, ilk adı ise; Genek'dir. Gen; Anadolu Türkçesinde uzun süre ekilip, dikilmeyen boş arazi demektir. 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolunun Türkleşmesinin hızlandığı dönemlerde Yörük-Türkmen boylarıBatı Anadoluya da geldiler.
Yeşil çam ormanları arasında, yayla Turizminin hedef noktası olmaya hazırlananMENTESE'nin ilk kuruluşu hakında yeterli bilgiye sahip değiliz. Ancakfolklor derneklerinden anlaşıldığı kadarıyla, köyün ilk sakini ve kurucusu; Çoban Yörük Mehmet Hacı Şeyh, ilk adı ise; Genek'dir. Gen; Anadolu Türkçesinde uzun süre ekilip, dikilmeyen boş arazi demektir. 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolunun Türkleşmesinin hızlandığı dönemlerde Yörük-Türkmen boylarıBatı Anadoluya da geldiler. İşte bu süreç içinde adı geçen Yörük Şeyhi, şimdiki Menteşe'nin bulunduğu bölgeye gelince, kendi oymağına "Geni-ek" talimatını verir. zamanla "i" ünlüsü düşerek, söyleniş "Gen-ek" biçimini alır.
Muğla ili Kavaklıdere ilçesine bağlı Menteşe beldesinin de dahil olduğu coğrafi bölgenin tarihçesi şöyledir: Kuzeyde Menderes nehri, güneyde Dalaman çayı, doğu de Denizlinin Baba ve Honaz dağları ile, batıda ege denizi ile çevrili bölgey Antik Çağda Karia (Karya) deniliyordu. I.Ö. 1. Binde önemili siyasi ve kültürel olaylara sahne olan bölge, Hellenistik Roma ve Bizans Çağlarında da önemini korumuştur.1270 Yılında bölgenin tamamı Türklerin eline geçmiştir. Adını ise; 1287 de Aydın'ı fetheden (Batılı Kaynaklarındaki Yazılışıyla) "Mantachiai Salampaxides"ten almıştır. Bu ismin Türkçe Karşılığı; "Yiğit (Alp) Menteşe Bey" dir.
Menteşe Kasabası adını, Menteşe beyliğinin 1424 yılında Osmanlıların idaresine girmesinden sonra "Menteşe ili" olarak anılan bölgeden almıştır. Kasabada bulunan sivil mimarlık örneklerinin, uslup zenginliği buranın köklü bir geçmişinin ulduğunu kanıtıdır. Ne varki bu yapılardan günümüze pek azı ulaşabilmiştir. Köyün yarısını yok eden 1955 yılındaki büyük yangında Menteşe evlerinin en güzelleride yitirilmiştir. Menteşe Beldiyesi Kocaçay'ın vadinin kuzey ve doğu cephesinde engebeli dik yamaçlar üzerine kurulmuşşirin bir beldedir.
Vadini diğer yakasını Yerküpe yaylası ve çam ormaları ile kaplı sıradağlar oluşturur. Yaylanın deniz seviyesinden yüksekliği 800 metredir. Bölgeye özgü meyve ağaçlarının yanısıra, yaylanın etrafını çevreleyen karaçam ve kızılçam ormanları, yeşilin tonlarını dört mevsim boyunca sergiler. Menteşe yöresinin yayla kirazı, cevizi, kestanesi, elması, fasulyesi ve pekmezi meşhurdur. Tarima elverişli arazinin yetersiz oluşu, bölge halkını ticarete ve el sanatlarına yöneltmiştir. Bakırcılık ve kalaycılık, mazisi asırlar öncesine dayanan bir ata mesleğidir. Ykın tarihimizde "efe " kimlikleri ile görülen bu günkü Menteşeliler, tarihteki aktifliklerini, ticari hayatlarında başarı ile sürdürmektedirler. Bunun yanında Isparta ve Milas türü halı dokumacılığı bölge ekonomisine önemli katkı sağlar. Civar köylerle birlikte 500'ü aşkın halı tezgahı mevcuttur. Dokumacılığın gelişmesi, Menteşe halkını, üretime ve aktif pazarlamacılığa itmiştir. Ege, Akdeniz, Marmara ve İç Anadolu bölgelerine kadar uzanan geniş bir pazarlama alanı söz konusudur. Kasaba Halkının bu ticari başarısını sırrı, çalışkanlık, girişimcilik ve ticari ahlak olarak açıklanabilir. Bölgenin ticari hayatına dair en ilgi çekici nokta, Menteşelilerin kendilerine has şifreli bir iletişim dillerinin olmasıdır. Prof. Dr. Ahmet Caferoğlu'nun "Türk Dili Tarihi" adlı eserinde "Palleci Dili" Olarak değindiği bu dil, bu günkü değişle, "Kalycı-Bakırcı Dili" Dir. Bir nevi Jargon dili olan Menteşenin bu Ticari dili,kıvrak bir zeka ürünü ve anlamlı bir şifreler yumağı olarak karşımıza çıkar. Başlı başına Folklor çalışmasına konu olabilecek bu anlaşma dilinin kullanılma nedeni; ticari sırları rahatlıkla konuşmak ve başkalarının bilmesini istemedikleri konularda şifre ile iletişimi sağlamaktır. Asırler önce çağrıştırma yöntemi ile türetilen bu şifreyi oluşturan kelimeler, Türk dil yapısına aynen uymaktadır. Konuksever ve dayanışmadan yana olan Menteşelilerin özelliklerinde biri de geleneklerine bağlılıktır. Kıyafetlerindeki mahallilikten tutun, düğün ve yemek adetlerine, asker uğurlamalarına kadar, tipik anadolu kimliklerini açıkça sürdürdükerni görebilirsiniz. Coğrafi ve folklorik özelliklerinin yanısıra Menteşe, Arkeolojik ve Tarihi zenginlikler açısından da, araştırmaya ve görülmeye değer bir beldedir. Çevresinde, Hyllarima (Derebeğ) Cyx (Çamyayla köyü ki bu köyde antik tiyatro kalıntısı olup, Arkeologların ilgisini beklemektedir. ) ve ülkemizin en önemli antik kentlerinden ve açık hava müzelerinden biri olan "Aphrodisias" bulunmaktadır.